گستردگی نفس و چگونگی رسیدن به عوالم دیگر_بخش پنجم_چگونگی فعلیت یافتن باورهای دینی

چگونگی رسیدن به حضور اختیاری در عوالم

ممکن است سؤال شود اگر نفس من در همه‌ی عوالم حاضر است چرا من خودم را در همه جا احساس نمی‌کنم؟

در جواب باید گفت جنبه تکوینی شما غیر از جنبه شخصی و فردی و تشریعی شما است، شما خود را از زمان و جزئیات آزاد کن، در آن صورت خود را در همه‌ی عالم می‌یابی، مشکل کار به جهت توجه ما و تمرکز ما به امور جزئی است، اگر مقداری توجه به امور دنیا و عالم کثرات رقیق شود، به همان اندازه احساس حضور در همه‌ی عوالم ظاهر می‌گردد.

در روایت داریم رسول خدا(ص) با اصحاب در شهر مدینه نشسته بودند، فرمودند نجاشی پادشاه حبشه رحلت کرده است، برویم نماز میت او را بخوانیم و بیائیم. ملاحظه بفرمائید که اولاً: حضرت در عین این‌که در مدینه در جمع اصحاب هستند، در حبشه حاضرند. ثانیاً: کاری از کاری بازشان نمی‌دارد، به طوری که صحبت حضرت با اصحاب مانع توجه حضرت به وضع نجاشی نمی‌گردد. این مقامِ حضرت همان مقامی است که مولوی در وصف آن می‌گوید:

این یکی نقش‌اش نشسته در جهان....وآن دگر نقش‌اش چو مَه در آسمان
این دهانش نکته‌گویان با جلیس....وآن دگر با حق به گفتار و انیس
پای ظاهر در صف مسجد صَواف....پای معنی فوق گردون در طواف

شرط حضور در عوالم وجود، نظر به آن‌ عوالم و انصراف از امور جزیی است. چنین استعدادی در انسان‌ها هست و شریعت الهی با عباداتی که آورده به چنین حضوری کمک می‌کند، هم از جهت نظر به حقایق عالم و هم از جهت انصراف از امور.


باید جهت روح را از امور فرعی به حقایق کلی سیر داد و متوجه موانع آن سیر بود. گاهی یک حسادت ساده ده‌ها پرده‌ بین ما و حقایق عالمِ پدید می‌آورد، همان‌طور که دفع حسادت چندین و چند تجلی نوری از حقایق عالم وجود در قلب شما می‌گشاید.
این که می‌فرمایند «کشیک نفس بکشید» یعنی توجه نفس را به عوالمی که در آن حاضر است معطوف دارید تا آرام‌آرام پرده‌های بین شما و آن عوالم رقیق و رقیق‌تر شود و به آن وسعتی که حقیقتاً در جان شما هست و تکویناً با آن حقایق متحد است، نزدیک شوید.

هم‌اکنون نفس در قیامت حاضر است

وسعت جان انسان آنقدر است که نه تنها نفس انسان در زمان‌های گذشته و آینده می‌تواند حاضر شود، از آن مهم‌تر این که نفسِ هرکس هم‌اکنون در باطنی‌ترین عوالم یعنی در قیامت حاضر است، به طوری که حضرت امام رضا(ع) انکارِ وجود قیامت در حال حاضر را مساوی با انکار نبوت و ولایت ائمه(ع) به شمار می‌آورند.

در روایت داریم که راوی از حضرت ‌امام ‌رضا(ع) می‌پرسد: مرا از بهشت و جهنم خبر دهید، آیا هم اکنون آن‌ها خلق شده‌اند؟
حضرت فرمودند: بلی؛ رسول‌الله(ص) وقتی به معراج رفتند داخل بهشت شدند و آتش را هم دیدند. راوی به حضرت می‌گوید: عده‌ای از مسلمانان می‌گویند بهشت و جهنم مقدر شده‌اند ولی خلق نشده‌اند.

حضرت فرمودند: آن‌ها از ما نیستند و ما هم از آن‌ها نیستیم؛ «مَنْ اَنْکَرَ خَلْقَ الْجَنَّةِ وَالنّار کَذَّبَ النَّبِیُّ(ص) وَ کَذَّبْنا وَ لا مِنْ وِلایَتِنا علی شَیْئٍ وَ یَخْلُدُ فی نارِ جَهَنَّم. قال‌الله‌: «هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتی یُکَذِّبُ بِهَاالْمُجْرِمُونَ یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمیمٍ انٍ» ». کسی که منکر خلقت فعلی بهشت و جهنم شود، پیامبر و ما را تکذیب کرده است و از کسانی نیست که ولایت ما را پذیرفته باشد، و برای همیشه در آتش است. خداوند فرمود: این است جهنمی که گناهکاران انکار می‌کردند و هم اکنون گناهکاران بین آن جهنم و آب‌جوشان در حال طواف‌اند.

و نیز در روایت داریم که:
«رسول خدا(ص) ‌فرمودند: در آن هنگامی که مرا به معراج بردند داخل بهشت شدم‌، در آنجا دیدم زمین‌های بسیاری را که سفید و روشن افتاده و هیچ در آن‌ها نیست‌، ولیکن فرشتگانی را دیدم که بناهایی را می‌سازند، یک خشت از طلا و یک خشت از نقره‌، و چه بسا دست از ساختن برمی‌دارند.

من به آن فرشتگان گفتم‌: به چه علّت شما گاهی مشغول ساختن می‌شوید و گاهی دست برمی‌دارید؟ فرشتگان گفتند: وقتی که نفقه‌ی ما برسد ما می‌سازیم و وقتی که نفقه‌ای نمی‌رسد دست بر می‌داریم و صبر می‌کنیم تا آن‌که نفقه برسد.
رسول‌خدا(ص) به آن فرشتگان گفتند: نفقه‌ی شما چیست‌؟گفتند: نفقه‌ی ما گفتار مؤمن‌است ‌در دنیا، که ‌بگوید: سُبْحَانَ اللَهِ وَ الْحَمْدُلِلَّهِ وَ لاَ إلَهَ إلاَّ اللَهُ وَ اللَهُ أَکْبَرُ.»

در حدیث دیگر آمده است که رسول‌اکرم(ص) فرمودند:
هرکس که بگوید «سبحان‌الله»، خدا برای او درختی در بهشت می‌نشاند و هرکس بگوید «الحمدلله» خداوند برای او درختی در بهشت می‌نشاند و هرکس بگوید «لااله‌الاّالله» خدا برای او درختی در بهشت می‌نشاند.
مردی از قریش گفت: پس درختان ما در بهشت بسیار است. حضرت فرمودند بلی ولی مواظب باشید که آتشی نفرستید که آن‌ها را بسوزاند و این به‌دلیل گفتار خدای عزوجل است که: «ای کسانی که ایمان آوردید خدا و فرستاده‌ی او را فرمان برید و عمل‌های خویش را باطل نکنید».

روایات فوق روشن می‌کند که نفس هرکس هم‌اکنون تا قیامت وسعت دارد و هر عملی که این‌جا انجام ‌دهد برای او در آن‌جا اجزاء بهشت او می‌شود. هم اکنون پیامبر(ص)و امامان(ص) نظر می‌کنند و در منظر خود قیامت و بهشت و جهنم را می‌بینند. چون اولاً: نفس آن‌ها تا آن‌جاها حاضر است. ثانیاً: موانعی بین آن‌ها و حضور نفسشان در آن عوالم نیست.
پس مشکلِ عدم احساس حضور در قیامت مربوط به شخص ما است و نه مربوط به نفس ما.

یاعلی مدد