بخش چهارم-شرح مناجات شعبانیه

به نام خدا

الَهِی هَبْ لِی قَلْباً یُدْنِیهِ مِنْکَ شَوْقُهُ وَ لِسَاناً یُرْفَعُ إِلَیْکَ صِدْقُهُ وَ نَظَراً یُقَرِّبُهُ مِنْکَ حَقُّهُ‏

اى خدا به من دلى عطا کن که مشتاق مقام قرب تو باشد و زبانى که سخن صدقش بسوى تو بالا رود و نظر حقیقتى که تقرب تو جوید.

خدایا به من قلبی ببخش که شوق آن،من را به تو نزدیک کند.

سه تا نکته اساسی که نیاز فطرت انسان است در این فراز آورده شده:

1-خدایا قلبی به من ببخشی که با شوق آن به تو نزدیک بشوم.

2-زبانی به من بده که صدقش موجب نزدیکی من به تو بشود.

3-خدایا نظری به ما بکن که موجب نزدیکی من به تو بشود.

این سه تا درخواست از توان ما خارج است و هیچ کس قدرت رسیدن به اینها را ندارد،برای همین در این فراز میگوییم"الهی هب لی" یعنی خدایا ببخش...خدایا از کرم و لطفت به ما ببخش.

إِلَهِی إِنَّ مَنْ تَعَرَّفَ بِکَ غَیْرُ مَجْهُولٍ وَ مَنْ لاَذَ بِکَ غَیْرُ مَخْذُولٍ وَ مَنْ أَقْبَلْتَ عَلَیْهِ غَیْرُ مَمْلُوکٍ (مَمْلُولٍ)
اى خدا آنکه به تو معروف شد هرگز مجهول و بى‏ نام نشود و هر که به تو پناه آورد هرگز خوار نگردد و هر که تو به او توجه کنى بنده دیگرى نشود.

خدایا کسی که از طریق تو شناخته شد،این دیگه کسی نیست که گمنام و مجهول بشود و کسی که تونست به تو پناه بیاره،این دیگه خارو ذلیل و بی یاور نمیشود و کسی که تو به آن توجه کردی،این دیگه گرفتار روزگار و هوس نمیشود.

خیلی ازحاکمان کارهای زیادی کردند که درتاریخ اسمشون باقی بمونه ولی در تاریخ محو شدند اما کسانی مثل ملاصدرا با حل کردن مسائل بین خودش و خدا کاری کرد که مردم آمدند سمتش و گمنام و مجهول نشد.

إِلَهِی إِنَّ مَنِ انْتَهَجَ بِکَ لَمُسْتَنِیرٌ وَ إِنَّ مَنِ اعْتَصَمَ بِکَ لَمُسْتَجِیرٌ وَ قَدْ لُذْتُ بِکَ یَا إِلَهِی‏
اى خدا هر که به تو راه یافت روشن شد و هر که به تو پناه برد پناه یافت و من به درگاه تو پناه آورده ‏ام پس تو اى خدا

 فَلاَ تُخَیِّبْ ظَنِّی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ لاَ تَحْجُبْنِی عَنْ رَأْفَتِکَ‏

حسن ظن مرا به رحمتت نومید مساز و از فروغ رأفت و عنایتت مرا محجوب مگردان

خدایا کسی که از طریق تو راه را پیدا کرد،نورانی میشود و ظلمات شخصیتی و قلبی ندارد و آن کسی که به تو پناه آورد،به معنای واقعی در مأمن و پناهگاه است.

خدایا درسته که میگم به تو پناه میارم ولی این فقط زبانی است و در عمل قلبم همراهی نمیکند ولی یک امید دارم و آن این است که امید مرا ناامید نکنی و به من از سر رأفت نظر کنی مثل پدر و مادر...

پدرومادر نسبت به فرزندشان رئوف هستند به این معنا که نگاه نمیکنند که فرزندشان در چه شأنی است که بقلش کنند یا نکنند بلکه از سر رأفت بقلش میکنند.یا نمونه ای بهتر را بگم که آن امام رضا(ع) است که یکی از صفاتش،رئوف است یعنی نگاه نمیکند که زائرش چه گناهانی دارد بلکه دست رحمتش روی سر همه است و گناه کار و بی گناه به حرمش راه ورود دارند.

ما هم از خدا میخواهیم که از سر رأفت خودش به ما نظر کند...

إِلَهِی أَقِمْنِی فِی أَهْلِ وَلاَیَتِکَ مُقَامَ مَنْ رَجَا الزِّیَادَةَ مِنْ مَحَبَّتِکَ‏
 اى خدا مرا در میان اولیاء خود مقام آنکس را بخش که به امید زیاد شدن محبت توست...

خدایا من را استوار کن در جایی که اهل محبتت در آنجا هستند.

چه جایگاهی؟؟ جایگاه کسی که امید داره همواره در مقابل رحمت تو قرار بگیره...

یکی از پایه ها و اساس های کتاب"رسالة الولایة" از علامه طباطبایی همین فراز است.ایشان محور ولایت و محبت را با این فراز به میان میکشد.

دو مسئله دراین فراز از خدا میخواهیم:

1-ولایت به معنای قرب...خدایا من را از اهل قرب خودت قرار بده

2-حالا من توی این جایگاه قرب،محبت تورا میخواهم

انسان دوست داشتن میخواهد و این دوست داشتن باید به خدا برگردد که فقط او، دوست داشتنی واقعی است.

خدایا میخواهم همواره این محبت زیاد بشه.این بالاترین مقامی است که کسی میتواند بدست آورد و آن هم جایگاهی است که خدا اورا دوست دارد و هر روز بر این محبت افزوده میشود.

إِلَهِی وَ أَلْهِمْنِی وَلَهاً بِذِکْرِکَ إِلَى ذِکْرِکَ وَ هِمَّتِی فِی رَوْحِ نَجَاحِ أَسْمَائِکَ وَ مَحَلِّ قُدْسِکَ‏
اى خدا و مرا واله و حیران یاد خود براى یاد خود گردان و همتم را بر نشاط و فیروزى در اسماء خود و مقام قدس خویش موقوف ساز.

خدایا الهام کن به من(الهام یعنی نسیم چنین چیزی را به قلبم بوزان) شیفتگی از این اسم به اسمی دیگر...

می دانیم که ذکر گفتن یعنی توجه به انوار اسمائ الهی است.وقتی میگوییم "یاحی و یا قیوم" دلتون حال میاد و دوست دارید باز هم بگید و بعد از تکرار دلتون میخواهد بگویید"یا حی و یا قیوم،یا فعال لما یُرید" .

اول خدا شمارا متوجه اسم"یا حی و یا قیوم" میکند و بعد شمارا متوجه اسم بعدی"یافعال لمایُرید" میکند.

این یعنی شیفتگی از اسمی به اسم دیگر...

هِمَّتِی فِی رَوْحِ نَجَاحِ أَسْمَائِکَ وَ مَحَلِّ قُدْسِکَ

خدایا همتی به من الهام کن که در فضای راه نجات اسماءت قرار گیرم.یعنی خدایا اسماء تو بر همت من غلبه پیدا کند و یه معنای دیگر قلب من، محل تجلی اسماء الهی شود.یعنی کارها و همت های ما در جهتی باشد که آخر به تجلی اسماء خداوند ختم شود.

خدایا الهام کن به من که جان من،محل قدس پاک تو باشد.قدس یعنی مقام پاکی خداوند از هر عیب و نقصی.اسماء "سبوح و قدوس" به همین معنا برمیگردد.

إِلَهِی بِکَ عَلَیْکَ إِلاَّ أَلْحَقْتَنِی بِمَحَلِّ أَهْلِ طَاعَتِکَ وَ الْمَثْوَى الصَّالِحِ مِنْ مَرْضَاتِکَ‏
اى خدا به ذات پاکت و به حقى که تو را بر خلق است قسم که مرا به اهل طاعتت ملحق ساز و منزل شایسته از مقام رضا و خوشنودیت عطا فرما

خدایا به ذات پاکت قسم مگر اینکه ملحقم کنی به جایگاه کسانی که تورا اطاعت میکنند.

بِکَ عَلَیْکَ یعنی خدایا من تورا رها نمیکنم..نشان از اصرار محکم دارد.خدایا من را به جایگاهی برسان که محل رضایت تو باشد.

اگر دوتا فرازبعدی نبود،فراز های قبلی هم مورد توجه خدا قرار نمیگرفت و تک تک این جملات بجا و از روی حکمت آورده شده است.

فَإِنِّی لاَ أَقْدِرُ لِنَفْسِی دَفْعاً وَ لاَ أَمْلِکُ لَهَا نَفْعاً
که من قادر نیستم دفع شرى از خود یا جلب نفعى براى خود کنم
إِلَهِی أَنَا عَبْدُکَ الضَّعِیفُ الْمُذْنِبُ وَ مَمْلُوکُکَ الْمُنِیبُ  فَلاَ تَجْعَلْنِی مِمَّنْ صَرَفْتَ عَنْهُ وَجْهَکَ وَ حَجَبَهُ سَهْوُهُ عَنْ عَفْوِکَ‏
 اى خدا من بنده ضعیف گنهکار و مملوک تایب پر عیب و نقص توام پس مرا از آنان که روى از آنها میگردانى و به غفلت از عفوت محجوب شدند قرار مده.

خدایا،حالا که من اینقدر سفت و سخت روی خواسته ام پافشاری میکنم،به این معنا نیست که کاری از من بر میاد بلکه من ذاتا محتاجم.

خدایا من نمیتونم کوچکترین ضرری را از خودم دفع کنم و توان این را ندارم که نفعی به خودم برسانم.

خدایا من ضعیفم و به  این ضعف خودم آگاهی دارم.

(اگر این فرازها نبود،ممکن نبود حرف ما بالا رود و نور این فراز ها به قلب ما تجلی کند.ناامیدی به خود و امیدواری به خدا،شرط ورود به رحمت پروردگار است.)

یکی از نعمت های خدا به ما آن است که کمک میکند که ما گناهان خودرا ببینیم.

خدایا قبول دارم که کاری از من برنمیاد و این را هم میدانم اما بنده مملوک و رجوع کرده به تو که هستم...پس خدایا من را از آنهایی قرار نده که ازشون رو برمیگردونی...

خدایا کمک کن تا از آنهایی نباشم که کوتاهی هاشون باعث بشه که از عفو تو محروم بشوند...

یاعلی مدد