مقدمه-شرح کتاب آداب صلاة امام خمینی(ره)

بسم رب الحــــــــــیدر(ع)

مقدمه

بدانید که نماز،غیر از ظاهری که ما انجام میدهیم،باطنی دارد و چنانچه اگر ظاهر نماز مثل ایستادن روبه قبله و انجام رکوع و سجده و ... را رعایت نکنیم،نماز باطل میشود و یا دچار نقص میشود،اگر آداب باطنی نماز را هم رعایت نکنیم موجب باطل شدن نماز میشود.

با مراعات نمودن آداب باطنی و قلبیه،نماز دارای روح ملکوتی میشود و ممکن است پس از مراقبت و اهتمام به آداب باطنی،اسرار الهی نماز بر شخص نمازگزار آشکار شود و آن نماز،نمازی است که رسول خدا در مورد آن فرمود:الصَّلاة مِعرَاجُ المُؤمِن

نماز معراج مومن  و قرة العین(یعنی تنها دلخوشی در این دنیا،نماز است) اهل سلوک است چنانچه امام حسین(ع) با نماز عشق بازی میکند و شب عاشورا در کربلا از حضرت عباس(ع) خواستند که از دشمن یک شب مهلت بگیرد چون عاشق نماز است.

هرعملی و نیتی در این دنیا که انجام میدهیم،باطن دارد و دارای یک صورت باطنی است که در برزخ شکل میگیرد و این صورت باطنی چیزی نیست که بعدا با مُردن ظاهر شود بلکه همین الآن هم هست منتها ما نمیتونیم ببینیم.

برای دیدن باطن اعمال باید توجه روح را از دنیا  و تعلقات دنیایی کم کنیم تا کم کم بتوانیم باطن اعمال را مشاهده کنیم.در خواب ممکن است شخصی خواب ببیند که چندمار و عقرب دارد او را نیش میزند.این درواقع باطن اعمال زخم زبان و کنایه زدن است و چون درخواب روح از بدن جدا میشود و میتواند به عالم برزخ برود،آنجا باطن عمال را مشاهده میکند.

برای اثبات باطن داشتن اعمال به برخی از آیات و روایات اشاره میکنیم:

از آن جمله قول خداى تعالى است:

یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً و ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ انَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعیداً(آل عمران/30).

آیه شریفه دلالت کند که هر کسى اعمال خوب و بد خود را حاضر مى‏بیند و صورت باطنیّه غیبیّه آنها را مشاهده کند. چنانچه در آیه شریفه دیگر فرماید:

و وَجَدُوا ما عَمِلوُا حاضِراً(کهف/49).یعنی "و آنچه کرده اند را حاضر ببنند"

و در آیه دیگر فرماید: فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَه‏(زلزال/7) ...  دلالت کند بر آن که نفسْ، اعمال را مشاهده میکند.

حضرت صادق سلام اللَّه علیه میفرماید؛ قالَ: مَنْ صَلَّى الصَّلواتِ الْمَفْرُوضاتِ فِى اوَّلِ وَقْتِها وَ أقامَ حُدودَها، رَفَعَهَا الْمَلَکُ الَى السَّماءِ بَیْضاءَ نَقِیَّةً؛ تَقُولُ: حَفَظَکَ اللَّه کَما حَفَظْتَنى اسْتَودَعْتَنى مَلَکاً کَریماً. وَ مَنْ صَلّاها بَعْدَ وَقْتِها مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ وَ لَمْ یُقِمْ حُدودَها، رَفَعَها المَلَکُ سَوْداءَ مُظْلِمَةً؛ وَ هِىَ تَهْتِفُ بِهِ: ضَیَّعْتَنى ضَیَّعَکَ اللَّه کَما ضَیَّعْتَنى وَ لا رَعاکَ اللَّه کَما لَمْ تَرْعَنى.

کسى که نمازهاى واجب را در اول وقت ادا کند و حدود آن ها را حفظ نماید. فرشته آن را سپیدو پاکیزه به آسمان برد. نماز(به نمازگزار) گوید: ((خدا تو را نگاه دارد همان گونه که مرا نگاه داشتى ؛ مرا به ملکى بزرگوار سپردى . و کسى که نمازها را بى سبب به تاخیر اندازد و حدود آنها را حفظ نکند، فرشته نماز او را سیاه و تاریک به آسمان برد در حالى که نماز با صداى بلند به نمازگزار گوید: ((مرا ضایع کردى ، خداى تو را ضایع کند، آن چنان که مرا ضایع کردى ؛ و خدا تو را رعایت نکند آن چنان که تو مرا رعایت نکردى )).

روایت بالا دلالت می کند بر اینکه اگر نماز رادر اول وقت بجا آورد و آداب باطنیه را رعایت کند،ملائکه نماز را به صورت سفید و پاکیزه به آسمان میبرند  و نماز هم برای نمازگزار دعا میکند.

در اینجا علاوه بر آنکه اشاره میکند که نماز دارای روح باطنی است،اشاره به حیات نماز هم دارد.

پس نماز موجودی است زنده که برای ما دعا میکند و یا اگر خوب بجا نیاوریم،مارا نفرین میکند.

چنانچه حق تعالى فرماید: وَ إِنَّ الدّارَ الآخِرَةَ لَهِىَ الْحَیَوان‏(عنکبوت/64)

بدرستی که سرای آخرت،سرای زندگی واقعی است.

و از حضرت صادق سلام اللَّه علیه روایت است :

چون بنده مؤمن داخل قبر شود، نماز در جانب راست او و زکات در جانب چپ او است، و خوبى او بر او سایه افکند و صبر در گوشه‏اى قرار گیرد؛ و چون دو ملکى که موکّل سؤالند داخل شوند، صبر به نماز و زکات و نیکویى گوید: با شما باد یارى رفیقتان و اگر شما عاجز شدید من با او هستم(اصول کافی).

این حدیث اشاره به صورت باطنی اعمال و حیات و شعور آنها دارد.البته نکته ای دیگر هم دارد و آن این است که صبر به نماز میگوید که "اگر عاجز شدید من با او هستم".پس باید فهمید که صبر،مقامی دارد که میتواند عبادت را حفظ کند و بهتر است در موقع نماز خواندن،عجله را کنار بگذاریم و با صبر نماز بخوانیم که همین صبر از نماز ما نگهداری میکند.

باید دانست که اگر به ظاهر نماز اکتفا کنیم و از برکات و کمالات باطنی نماز،محروم شویم در واقع از سعادت ابدیه که باعث هم جوار شدن با خداوند که از آرزوهای اصحاب معرفت است،باز میمانیم. نه تنها از سعادت باز میمانیم بلکه با محروم شدن از این وادی،دچار خسران و حسرت هایی میشویم که عقل ما از درک آن عاجز است.

کدام حسرت و زیان بالاتر از آنکه چیزی که وسیله کمال و سعادت انسان و دوای درد نقایص قلب است و در حقیقت،صورت کمال انسان است،پس از چهل پنجاه سال نماز خواندن و سختی کشیدن به هیچ وجه از آن استفاده روحی نکرده باشیم،بلکه باعث حجاب های ظلمانی ما هم شود.

چون همانطور که نماز معراج مومن است و میتواند باعث سعادت او شود،اگر به آداب باطنی آن توجه نکنیم ،همین نماز باعث حجاب های ظلمانی میشود و فرد نمازگزار بعد از مدتی دچار کبرو غرور میشود که ما هم نماز میخوانیم و از بقیه خیلی بهتریم.برای بهتر متوجه شدن مثالی میزنیم:

همانطور که در این دنیا،بدن احتیاج به غذا دارد و در صورت مریضی احتیاج به دارو پیدا میکند و باید درمانش کنیم،روح ما هم احتیاج به غذا دارد و غذای روح عبادت است و بهترین و کامل ترین عبادت،نماز است.گاهی ممکن است روح ما هم مریض شود و دچار کینه و حید و کبر و غرور و ..شود که درمان این نوع مریضی ها با نماز حاصل شود.

اگر کسی نماز را با توجه با آداب باطنیه بخواند،نور الهی به قلبش تابیده و باعث رفع بیماری های روح میشود.خود شما هم میتوانید حس کنید...ممکن است مدتی دجار کینه و حسد بودیم و یا عادت به دورغ گفتن داشتیم ولی بعد از مدتی که نماز را به شور و حال خواندیم(بخصوص در حرم ائمه) دیگر حس میکنیم که نسبت به آن شخص دیگر کینه ای به دل نداریم و یا دیگر میل به دروغ گفتن نداریم.همه اینها بخاطر نماز است...

نماز حکم دستگیره برای کسی را دارد که در ته دره است و احتیاج به این دستگیره دارد تا نجات پیدا کند و همچنین دستگیره برای کسی است که در لبه پرتگاه است و باید این دستگیره را داشته باشد تا نجات پیدا کند.حال اگر کسی بقیه اعمالرا انجام دهد ولی نماز نخواند و یا نمازش قبول نشود مانند کسی است که در ته دره قرار دارد و بگوید من همه چیز دارم و احتیاجی به این دستگیره ندارم ولی آخر هرچقدر هم که داشته باشد باز در پرتگاه و دره است و نجات پیدا نمیکند.

پس اى عزیز، دامن همّت به کمر زن و دست طلب بگشاى و با هر تعب و زحمتى است حالات خود را اصلاح کن و شرایط روحیّه نماز اهل معرفت را تحصیل کن؛ و از این معجون الهى که با کشف تامّ محمدى صلّى اللَّه علیه و آله براى درمان تمام دردها و نقصهاى نفوس فراهم آمده استفاده کن؛ و خود را تا مجال است از این منزلگاه ظلمت و حسرت و ندامت و چاه عمیق بُعد از ساحت مقدس ربوبیّت جلّ و علا کوچ ده و مستخلص کن و به معراج وصال و قرب کمالْ خود را برسان؛ که اگر این وسیله از دست رفت وسایل دیگر منقطع است: انْ قُبِلَتْ قُبِلَ ما سِواها؛ وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ما سِواها(اگر نماز پذیرفته شد،سایر اعمال هم پذیرفته میشود و اگر رد شد،کارهای دیگر هم رد میشود.)

یاعلی مدد